- بیمه باربری و حمل و نقل
اصولا بیمه حمل و نقل‌کالا پوششی‌است که بیمه‌گر درمقابل دریافت حق‌بیمه متناسب با پوشش بیمه‌ای ازبیمه‌گذار، تعهد می‌کند که چنانچه کالای مورد بیمه در جریان حمل و جابجایی ازمبدأ به مقصد مندرج در بیمه‌نامه و به علت وقوع یکی از خطرات مندرج در بیمه‌نامه تلف و یا دچار خسارت شد و یا بیمه‌گذار براساس قوانین و مقررات بین‌المللی متحمل پرداخت هزینه‌هایی‌گردید، زیان وارد به‌کالا را جبران کرده و هزینه‌ها را هم بپردازد. البته‌علاوه بر پوشش های گفته‌شده، دربعضی از موارد زیان وخسارات وارد به اشخاص ثالث هم تحت پوشش این بیمه‌نامه‌ها قرار می‌گیرد.
حمل و نقل و جابجایی کالا ممکن است توسط وسایل حمل و نقل مختلف مانند کشتی، هواپیما، کامیون و قطار انجام پذیرد. به همین دلیل در این سرفصل بیمه حمل و نقل کالا را به سه بخش عمده و اساسی به شرح زیر تقسیم‌می‌کنیم :
*بیمه حمل و نقل دریائی
*بیمه حمل و نقل زمینی
*بیمه حمل و نقل هوایی
در بسیاری از مواقع اجازه استفاده از وسایل مختلف حمل کالا در بیمه‌نامه داده می‌شود و در نتیجه کالا با کشتی،کامیون و قطار و احتمالا با هواپیما حمل می‌شود و به همین دلیل این گونه بیمه‌نامه‌ها مورد تقاضای متصدیان حمل ونقل است که، آزادی عمل بیشتری را در اختیار آنها قرار می‌دهد. بنابراین چنانچه کالا تمام مسیر حمل را با یک‌وسیله نقلیه طی کند، بارنامه مربوط به آن وسیله حمل صادر می‌شود و در نتیجه بیمه‌نامه هم بر همان اساس صادرمی‌گردد.-
- بیمه باربری دریایی
قرارداد بیمه باربری دریایی، قراردادی است که براساس آن بیمه‌گر تعهد می‌کند که خسارات وارد به کالای موردبیمه را که در جریان حمل بر اثر حوادث دریا حادث شده باشد باتوجه به شرایط و استثنائات بیمه‌نامه جبران کند. بایدبه این واقعیت توجه کرد که تعهد بیمه‌گر در جبران خسارت واردصرفاً مربوط به مواردی است که تلف کالا و یاخسارت ناشی از خطرات دریا و یا حوادث وسیله نقلیه باشد. در ایران شرکتهای بیمه به طور معمول، بیمه‌نامه‌های‌باربری دریایی خود را براساس شرایط بیمه‌نامه‌های انستیتوی بیمه‌گران لندن صادرمی‌کنند، یعنی‌این که صنعت‌بیمه کشور پذیرای اصول و مقررات یکنواخت بازارهای بیمه جهانی شده‌است تا داد و ستد اتکایی هم دراین زمینه‌تسهیل شده‌باشد.
نگاهی به حجم واردات و صادرات کالا چه قبل و چه بعد از انقلاب گویای فعالیتهای اقتصادی کشور است واهمیت استراتژیک بیمه‌نامه حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی را نشان می‌دهد.کالای خریداری شده بدون در نظر گرفتن نحوه خرید آن به وسیله خریدار و یا فروشنده بیمه می‌شود. در بیمه‌نامه‌باربری دریایی، بیمه‌گر تعهدات خود را در قبال بیمه‌گذار به‌روشنی در بیمه‌نامه تصریح و استثنائات را مشخص‌می‌کند. به منظور ارائه یک تقسیم‌بندی مفید و ساده، بیمه‌نامه‌های باربری را برحسب نوع بیمه‌نامه و نوع کالای موردحمل می‌توان به چهار گروه اصلی و اساسی تقسیم کرد که به اختصار به شرح آنها می‌پردازیم. قبل از ورود به بحث‌درباره انواع بیمه‌نامه‌های باربری، لازم است این مسئله توضیح داده شود که بیمه بدنه کشتی، خسارت‌همگانی، هزینه‌های نجات،عدم تحویل کالا و خطر جنگ در طبقه‌بندی بیمه‌های دریایی قرارمی‌گیرند.
- بیمه‌نامه از بین رفتن تمامی کالا
براساس شرایط این بیمه‌نامه، بیمه‌گر زمانی اقدام به جبران خسارت بیمه‌گذار می‌کند که تمامی کالا و محموله درجریان حمل و به علت یکی از خطرات دریا، از بین رفته و یا از حیز انتفاع افتاده باشد و به‌همین‌دلیل اگر بخش عمده‌کالا از بین رفته و صرفاً اندکی ازآن باقی‌بماند، بیمه‌گرتعهدی درجبران خسارت‌کالا نخواهدداشت .این نوع پوشش بیمه‌ای دارای کاربرد زیادی نیست و فقط برای بیمه‌کردن کالاهای مخصوصی ازقبیل سیمان، نفت‌و غلات مورداستفاده قرار می‌گرفت و به نام بیمه تشریفاتی و در برهه‌ای از زمان به نام بیمه گمرکی شهرت داشت،زیرا براساس مصوبات هیئت وزیران، کالای صادراتی می‌بایست تحت پوشش بیمه‌ای قرارگیرد و چون عرف بر این‌است که خریدار پوشش بیمه‌ای مورد نیاز خود را که متناسب با کالاست نزد بیمه‌گر کشور خود تهیه کند این نوع‌پوشش بیمه‌ای صرفاً به‌صورت تشریفاتی و جهت ترخیص کالا برای عملیات صادرات مورد استفاده قرار می‌گرفت.
- بیمه‌نامه اف.پی.ا.(۱۴)F.P.A
قبل از بحث درباره شرایط سه گانه بیمه‌های حمل و نقل که به بحث درباره آنها خواهیم پرداخت، باید به این نکته‌بسیار مهم اشاره کنیم که در صورت استفاده بیمه‌گذار از هریک از شرایط سه گانه، پوشش بیمه‌ای محدود به خطرهای‌مذکور در ایمه‌نامه‌ها نخواهد بود، بلکه بیمه‌گر و بیمه‌گذار با توافق قبلی و یا درج در شرایط خصوصی بیمه‌نامه،قادرند که تعهدات خود را تعدیل (کاهش، یا اضافه) کنند. مثلا در بیمه‌نامه‌های دبلیو.ا. (W.A)(۱۵) می‌توان خسارات‌ناشی از شکست، ریزش، چنگگ، نشت را هم اضافه کرد و یا با پرداخت حق بیمه اضافی فرانشیز خسارت جزئی را ازبیمه‌نامه حذف کرد.اصطلاح اف.پی.ا. حروف اختصاری عبارت، Free From particular Average است به این معنا ومفهوم که بیمه‌گر خسارات در تعهد خود را بدون پرداخت خسارت خصوصی و یا خاص می‌پردازد. دراین نوع پوشش بیمه‌ای، تعهدات بیمه‌گر از زمان خروج کالا از انبار و یا اسکله محل بارگیری کالا که دربیمه‌نامه به آن اشاره شده است آغاز می‌شود و تا زمان تخلیه کالا در بندر مقصد و یا انبار بیمه‌گذار ادامه‌خواهد داشت. در این پوشش بیمه‌ای، بیمه‌گر متعهد پرداخت خسارات خصوصی (خسارت جزء)نیست مگراین که این گونه خسارات ناشی از حادثه وسیله نقلیه، یعنی آتش گرفتن، غرق‌شدن، تصادم ویا به گل نشستن شناور باشد.
- خساراتی که در بیمه‌نامه اف.پی.ا. مورد تعهد بیمه‌گر است
در این پوشش بیمه‌ای، بیمه‌گر متعهد پرداخت خساراتی به شرح زیر است.از بین رفتن کلی کالای مورد بیمه (واقعی و فرضی) به طوری که بیمه‌گذار از دریافت کالای خودمحروم بماند، که این خسارت می‌تواند ناشی از حادثه وسیله نقلیه و یا شناور باشد.از بین رفتن و تلف بخش معینی از کالا، در صورتی که مورد بیمه از چندین قسمت مختلف ترکیب‌شده باشد و تمامی یک بخش و یا قسمتی از آن از بین برود، بدون درنظر گرفتن این که برای آن قسمت‌خسارت دیده سرمایه بیمه‌ای معین منظور شده و یا نشده باشد.
از بین رفتن یک صندوق، پالت و یا نگله در طول زمان بارگیری، تخلیه و یا انتقال محموله ازشناوری به شناور(۱۶) دیگر.پرداخت خسارات مستقیم ایجاد شده ناشی از زیان همگانی (تفدیه زیان‌همگانی(پرداخت تعهدات ایجاد شده ناشی از زیان همگانی.کلیه هزینه‌های مربوط به نجات کالا هزینه‌های خاص، چنانچه پرداخت این هزینه‌ها به موجب بیمه‌نامه قابل پرداخت بوده و در تعهدبیمه‌گر باشد.پرداخت هزینه‌هایی که برای جلوگیری از خسارت و یا توسعه خسارت انجام می‌شود.
کلیه خسارات ناشی از زیان اختصاصی به علت غرق، آتش‌سوزی، به‌گل‌نشستن، انفجار، تصادم‌شناور با اسکله، صخره، قطعات شناور یخ و یا تخلیه اضطراری کالا که در نتیجه یکی از خطرات مذکوردر این بند و در بندر پناه(۱۷) (بندر بین راه) انجام شده باشد.
- خسارات خارج از تعهد بیمه‌گر در بیمه‌نامه; شرایط اف.پی.ا.
دربیمه‌نامه اف.پی.ا. خسارات‌زیر خارج‌از تعهد بیمه‌گراست و استثنأ شده‌است.خسارات جزئی (زیان اختصاصی) به جز مواردی که در بالا ذکر شد. کسر و یا عدم تحویل بخشی از یک پالت، صندوق، بسته یا نگله. خسارات ناشی از تأخیر در تحویل کالای مورد بیمه، هرچند تأخیر به علت یکی از خطرات موردتعهد بیمه‌گر صورت گرفته باشد. عیب ذاتی کالای موردبیمه، مانند کسر وزن درحد متعارف که ارتباط با حادثه ندارد.خسارات عادی و متعارف ناشی از ریزش عادی، نشت و سرخالی شدن مایعات.
خسارات ناشی از عمل جانوران موذی از قبیل موش، حشرات و مانند آن خسارات ناشی از آب شیرین خساراتی که‌کالا.خساراتی که مستقیماً براثر جنگ، اعتصاب، شورش و اغتشاشات داخلی به‌وجود آمده باشد.
- بیمه‌نامه‌های باربری با شرایط دبلیو.ا. (.W.A)
در بیمه‌نامه‌هایی که با شرایط دبلیو.ا. صادر می‌شود، بیمه‌گر علاوه بر پرداخت خسارات عمومی،تعهد پرداخت خسارات جزئی (خسارتهای خصوصی) را هم دارد. باید به این نکته اشاره شود که‌پرداخت خسارت در این نوع پوشش بیمه‌ای منوط به این امر است که میزان و مبلغ خسارت بیشتر ازدرصد فرانشیز ذکر شده در بیمه‌نامه باشد. در این نوع پوشش بیمه‌ای، معمولا خسارات شکست وریزش بیمه نیست مگر این که بیمه‌گذار، با پرداخت حق بیمه اضافی این خطرات را بیمه کند. برای‌توضیح اضافه می‌شود که خسارت جزئی به آن دسته از خساراتی اطلاق می‌گردد که می‌تواند باعث ازبین رفتن یک پالت، نگله یا بسته‌ای از کل محموله و یا بخشی از یک پالت بسته و یا نگله باشد.
خساراتی که در بیمه‌نامه دبلیو.ا.(W.A.) مورد تعهد بیمه‌گر است
در این نوع پوشش بیمه‌ای، بیمه‌گر مسئول و متعهد جبران خسارتهای زیر است:
از بین رفتن کامل مورد بیمه به علت حوادث مشمول بیمه (واقعی وفرضی)
از بین رفتن یک پالت، صندوق، بسته و یا نگله که جزئی از یک محموله است و خسارت در اثنای‌بارگیری، تخلیه و یا ترانشیپمنت واقع شده‌باشد.
از بین رفتن بخشی از یک محموله در زمانی که کالا به قسمتهای متفاوت تقسیم شده و کار حمل ونقل آن در دفعات مکرر انجام می‌شود.سهم هزینه‌ها و تعهدات ایجاد شده ناشی از خسارت همگانی.
خسارات‌مستقیم وارد به‌کالای موردبیمه که ناشی‌از بروزحادثه همگانی باشد.
- هزینه‌های نجات کالا
هزینه‌های خاص از قبیل هزینه‌های تخلیه، بارگیری، انبارداری و حمل مجدد کالای مورد بیمه ازبندر پناه به مقصد مندرج در بیمه‌نامه و هزینه‌هایی که برای جلوگیری از خسارت و یا جلوگیری از توسعه‌خسارت صرف(۱۸) می‌شود.
زیان اختصاصی پس از کسر فرانشیز توافق شده در بیمه‌نامه مشروط بر این که درحد فرانشیز مقرردر بیمه‌نامه باشد. در صورتی که شناوری که کالا را حمل می‌کند غرق شده، به گل نشسته و یا دچارحریق شود و یا خسارت وارد بر اثر آتش‌سوزی، انفجار، تصادم، یا برخورد کشتی با وسیله نقلیه دیگری‌و یا هر شیئی ثابت و یا متحرکی مانند کوههای شناور یخی باشد و یا کشتی در بندر پناه خاتمه سفر رااعلام و کالا را تخلیه کند، بیمه‌گر خسارت وارد را بدون کسر فرانشیز پرداخت خواهد کرد.
خسارات خارج از تعهد بیمه‌گر در بیمه‌نامه با شرایط دبلیو.ا.
در بیمه‌نامه باربری دبلیو.ا. خسارات زیر جزء تعهدات بیمه‌گر نخواهد بود.
خسارات ناشی از تقصیر، اقدامات عمدی و اعمال خلاف بیمه‌گذار
عدم تحویل و یا کسری کالای مورد بیمه
خسارات ناشی از تأخیر در حمل و عدم تحویل کالای مورد بیمه ولو این که به علت یکی ازحوادث و خطرات مشمول و مورد تعهد بیمه‌گر پدید آمده باشد.
خسارات ناشی از عیب ذاتی و یا کیفیت خاص مورد بیمه.
خسارات متعارف و معمول ناشی از ریزش، نشت، سرخالی شدن مایعات و یا تبخیر و مانند آن.
خسارات ناشی از عمل جانوران موذی از قبیل موش و یا حشرات.
خسارات ناشی از آب شیرین.
خساراتی که مستقیماً دراثر جنگ، شورش، اعتصاب و اغتشاشات داخلی پدید آمده باشد.
خساراتی که به علت صفافی نامناسب کالا در انبار کشتی پدید آید و یا خسارات ناشی از دزدی،دله دزدی و شکست.
خساراتی که دربیمه نامه تمام خطر تحت پوشش بیمه گراست All Risk
اصولا پوششهای جامع و کامل در کلیه رشته‌های بیمه‌ای مورد تقاضای بیمه‌گذاران هر بازار بیمه‌است، زیرا اعتبار دهندگان و یا صاحبان کالا برای حفظ منافع و سرمایه‌های خود نیاز به تأمین وپوششهای بیمه‌ای کامل دارند و به این لحاظ این گونه بیمه‌نامه امروزه جای مناسب خود را در بازار ایران‌و سایر کشورهای جهان باز کرده است. قبل از یکنواخت کردن شرایط بیمه‌نامه‌های تمام خطر بیمه‌گران‌بازارهای مختلف و حتی در یک بازار، این پوشش را با متون متفاوت در اختیار بیمه‌گذاران خود قرارمی‌دادند، اما بعلت بروز مشکلات بسیار و اختلافات زیاد بین بیمه‌گران و بیمه‌گذاران در تعبیر و تفسیرشرایط ارائه شده، ایجاد هماهنگی و یکنواختی در تدوین شرایط این بیمه‌نامه‌ها ضروری به نظرمی‌رسید و به همین جهت انستیتوی بیمه‌گران لندن شرایط این بیمه‌نامه‌ها را به صورت یکنواخت‌تدوین کرد و اینک مورد استفاده کلیه بازارهای جهان از جمله ایران است.در بیمه‌نامه‌های تمام خطر، بیمه‌گر خسارات وارد به کالا را از زمان خروج آن از انبار فروشنده یا ازبندر مذکور در بیمه‌نامه تا زمان تخلیه کالا در بندر مقصد و یا تحویل آن به بیمه‌گذار جبران خواهد کرد.خسارات جزئی پرداختی در این پوشش بیمه‌ای بدون کسر فرانشیز تسویه خواهد شد.
- خساراتی که در بیمه‌نامه تمام خطر مورد تعهد بیمه‌گر است
از بین رفتن کامل مورد بیمه به علت حوادث مشمول بیمه (واقعی و فرضی)
از بین رفتن بخشی از یک محموله چنانچه کالا به بخشها و یا قسمتهای مختلف تقسیم شده و حمل‌آن به دفعات از طرف بیمه‌گر مجاز شناخته شده باشد.
خسارت ناشی از بارگیری، تخلیه و جابجایی از شناوری به شناور دیگر چنانچه منجر به از بین رفتن‌هر پالت، نگله و یا صندوق گردد.
- خسارات مستقیم (تفدیه) ناشی از زیان همگانی
سهم هزینه‌ها و تعهدات ایجاد شده ناشی از خسارت همگانی هزینه‌های نجات کالا.
هزینه‌های خاص، از قبیل هزینه‌های بارگیری، تخلیه، انبارداری و حمل مجدد کالای مورد بیمه ازبندر پناه به مقصد.
پرداخت خسارات جزء( زیان اختصاصی) بدون کسر فرانشیز.
پرداخت خسارات خطرات اضافی دیگر از قبیل، دزدی، دله دزدی و عدم تحویل،آب‌شیرین،اکسیداسیون، نشت، زنگ‌زدگی، ریزش و سرخالی شدن مایعات، له‌شدن، شکست، خم‌شدن، خراش‌برداشتن، لک‌شدن‌وخسارات ناشی‌از رطوبت، حرارت‌ومجاورت با کالای دیگر (بو گرفتن و آلوده شدن)
- خسارات خارج از تعهد بیمه‌نامه با شرایط تمام خطر
در بیمه‌نامه باربری با شرایط تمام خطر، خسارات زیر شامل تعهدات بیمه‌گر نخواهد بود.
خسارات ناشی از سوءنیت و اقدامات عمدی بیمه‌گذار و یا نمایندگان او.
خسارات ناشی از تأخیر در حمل و عدم تحویل کالای مورد بیمه ولو این که به علت یکی ازحوادث و خطرات مشمول و مورد تعهد بیمه‌گر پدید آمده باشد.
خسارات ناشی از عیب ذاتی و یا کیفیت خاص مورد بیمه.
خسارات ناشی از عمل جانوران موذی از قبیل موش و حشرات.
خسارات عادی از قبیل، تبخیر یا کسری مایعات که به علت حادثه پدید نیامده باشد.
خسارات ناشی از جنگ، شورش، آشوب و بلوا.
- نرخ بیمه‌نامه‌های باربری در شرایط سه گانه
شورای عالی بیمه براساس آیین‌نامه شماره ۸ مصوب ۱۳۵۲/۶/۳۰ نرخ بیمه‌نامه‌های باربری را به‌شرح زیر تعیین کرده است.
نرخ بیمه‌نامه با شرایط اف.پی.ا. به انضمام خطر عدم تحویل ۳/۵ در هزار و بدون عدم تحویل ۳در هزار تصویب شده که این نوع نرخ‌گذاری براساس پوشش بیمه‌ای است و توجهی به نوع کم خطر و یاپرخطر بودن کالا ندارد. در سال ۱۳۵۸ نرخهای فوق ۱۵% کاهش یافت.
نرخ بیمه‌نامه دبلیو.ا. به انضمام خطرهای عدم تحویل، دزدی، قلاب‌زدگی، آبدیدگی،روغن‌زدگی، شکست و ریزش برحسب نوع کالا به تفکیک معین و مشخص شده است که حداقل نرخ‌برای کالای کم خطر و حداکثر برای کالای پرخطر در نظر گرفته شده است.
نرخ بیمه‌نامه تمام خطر همان نرخهای مصوب برای هر نوع کالا در پوشش دبلیو.ا. به اضافه ۲۰%است.
- اعتبار پوشش بیمه‌ای
لازم به توضیح است که اعتبار بیمه‌نامه‌های باربری در هر سه نوع پیش گفته براساس شرایطبیمه‌نامه‌های اف.پی.آ.،دبلیو.ا. و تمام خطر انستیتوی بیمه‌گران لندن از زمان بارگیری کالای مورد بیمه‌در وسیله حمل شروع و در تمام مدت حمل عادی و تا هنگام تخلیه آن در انبار بیمه‌گذار واقع در مقصدمندرج در بیمه‌نامه و یا تحویل کالا به بیمه‌گذار و یا انقضای مدت ۶۰ روز از تخلیه کالا در بندر مقصدادامه خواهد داشت. اما مدت زمان اعتبار این بیمه‌نامه‌ها پس از تخلیه کالا از کشتیهای اقیانوس‌پیمابراساس عرف و مقررات متداول در ایران ۴۵ روز است که براساس درخواست بیمه‌گذار و با صدورالحاقیه تمدید می‌شود.
- پوشش خطر جنگ
در تمامی قوانین و مقررات بیمه‌ای کشورها به صراحت بیان شده است که جبران خسارات ناشی ازجنگ خارج از شمول تعهدات بیمه‌گر است، مگر این که بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار، برخلاف آن توافقی به‌عمل آمده باشد. استثنای خطر جنگ و عدم تعهد بیمه‌گر در جبران خسارات وارد دارای سوابق طولانی‌است. در زمان جنگ بین‌الملل اول، خسارات وارد به شناورها و محمولات آنها که به علت جنگ و یاناوگانهای متخاصم و یا مین‌گذاری دریاها ایجاد شده بود باعث شد که بیمه‌گران خسارات زیادی رامتحمل شوند و در نتیجه دولتهای اروپا ناگزیر در امر بیمه باربری زمان جنگ مداخله کردند و ضمن‌حمایت از ناوگانهای تجاری به وسیله ناوگان جنگی، عهده‌دار ارائه پوشش جنگ هم شدند.
به این ترتیب چنانچه در هریک از انواع بیمه، نامی از خطر جنگ برده نشود و در زمینه جبران‌خسارات وارده توافقی بین دو طرف قرارداد (بیمه‌گر و بیمه‌گذار) صورت نپذیرفته باشد، خساراتی که‌منشاء و عامل آن جنگ و یا شورش و آشوب و بلوا باشد در تعهد بیمه‌گر نخواهد بود.
- خطرات تحت پوشش شرایط جنگ
مهمترین خطراتی که بیمه‌گر در رابطه با خطر جنگ پوشش می‌دهد به طور خلاصه عبارت است از – بازداشت محموله، معطل کردن و یا تصرف کالا و کلیه زیانهای دیگری که ناشی از این گونه عملیات‌باشد
هرگونه خسارتی که از عملیات جنگ و یا شبه جنگی پدید آمده باشد.
خسارات ناشی از جنگهای داخلی، انقلاب، شورشها و دزدی دریایی.
جنگ، جنگ داخلی، انقلاب، شورش، قیام یا زدوخوردهای ناشی از آنها یا هرنوع عمل‌خصمانه‌ای که به‌وسیله یا علیه یک قدرت متحارب دیگر صورت پذیرد
خسارات ناشی از مین‌ها، اژدرها، بمبها و یا سایر سلاحهای جنگی متروکه
زیان همگانی و هزینه‌های نجات مربوط به پیشگیری از خسارت یا برای جلوگیری از خسارت‌خطرهای مورد بیمه فوق که براساس قوانین حمل و یا عرف و قوانین حاکم تعدیل و تعیین شده باشد.
- استثنائات
بیمه‌گر زمان ارائه پوشش جنگ متعهد جبران خسارات زیر نیست
از بین رفتن، تلف و خسارت و یا هزینه‌های ناشی از عمل نادرست و یا عمدی بیمه‌گذار
نشت عادی، کم شدن وزن و یا فرسودگی عادی مورد بیمه.
خسارات وارد قبل از بارگیری کالا در کشتی اقیانوس‌پیما و یا شناور خساراتی که بعد از گذشت ۱۵ روز از نیمه شب روز ورود کشتی اقیانوس‌پیما به بندر بین راه و یابندر ترانزیت ایجاد شده باشد.
از بین رفتن، آسیب‌دیدگی یا هزینه ناشی از عیب ذاتی کالا خسارات ناشی از تلف و یا آسیب‌دیدگی کالا یا هزینه‌های ناشی از اعسار یا قصور در انجام‌تعهدات مالی مالکین کشتی، اجاره کنندگان، متصدیان و یا مدیران.
هزینه‌های نجات کالای مورد بیمه که غرق شده و براساس قوانین خسارت همگانی باید پرداخت‌شود و بیمه‌گر طبق قوانین یورک – آنتورپ تعهدات خود را می‌پردازد، مشروط بر این که این تعهدات‌مغایرتی با شرایط بیمه‌نامه جنگی و قوانین حمل و نقل نداشته باشد.
خسارات ناشی از اقدامات و یا عملیات افرادی که برای کسب قدرت و یا براندازی حکومتی اقدام‌می‌کنند.
- نرخ پوشش جنگ
اصولا خطر جنگ در بیمه باربری کالا جزء استثنائاتی است که چنانچه شرط خلاف آن مورد موافقت‌بیمه‌گر قرار گرفته باشد، با دریافت حق بیمه اضافی مربوط به جنگ آن را پوشش می‌دهد. نرخ پوشش‌جنگی، توسط کمیته نرخ‌گذاری خطر جنگی لندن(۲۰) هم در مورد بدنه و هم در مورد کالا تعیین و اعلام‌می‌شود که نوسان این نرخ معمولا بستگی به شدت درگیری در مناطق جنگی و تعداد هدفهایی دارد که‌توسط نیروهای متخاصم مورد اصابت قرار گرفته‌است .
- خسارت همگانی
خسارت یا زیان همگانی اختصاص به حمل و جابجایی کالا از طریق دریا دارد. خسارت همگانی به‌آن دسته از خساراتی گفته می‌شود که ناخدای کشتی طبق اختیاراتی که به او تفویض شده است به منظورنجات کالا و کشتی و یا هردوی آنها قسمتی از کالا و یا ابزار و ادوات و متعلقات کشتی را به دریا می‌ریزد.در این حالت خسارات وارد نه تنها برعهده صاحبان کالایی که کالایشان به دریا ریخته شده و یا مالک‌کشتی است، بلکه خسارت بین کلیه افرادی که به نحوی در آن سفر دریایی ذینفع هستند تقسیم می‌شودو هریک باید به تناسب ارزش کالا و یا کشتی، خود سهمی از خسارت را پرداخت نمایند.
تاریخچه پیدایش خسارت‌همگانی روشن نیست ولی همگان براین عقیده‌اند که دریانوردان‌اولیه‌بااین‌گونه خسارتها آشنایی داشته‌اند، زیرا ازهمان‌ابتدا صاحبان کالا به این نتیجه رسیده بودند که برای‌پیشگیری از خطرات دریا، باید با هماهنگی کامل انجام وظیفه کنند و لذا به همین منظور به ناخدایان‌کشتیهای تجاری اختیار داده شده‌بود که‌درزمان بروزخطر و حادثه اقدامات‌لازم را برای نجات کشتی وکالا انجام دهند، ولو اینکه منجر به فدا کردن بخشی از محموله کشتی شود.
اولین بار این رسم در جزیره رودس به صورت قانون پذیرفته شد. این قانون مقرر می‌داشت که اگرناخدای کشتی برای سبک کردن آن کالایی را به دریا بریزد آنچه برای حفظ کالای همه فدا شده باید ازطرف کلیه صاحبان کالا جبران شود.
- مصادیق خسارت همگانی
می‌توان چنین نتیجه گرفت که خسارات همگانی شامل پرداخت هزینه‌ها و فدا کردن کالا به شرح زیرخواهد بود:
خساراتی که به ماشین‌آلات و یا قطعات مکانیکی برای نجات عمومی و براثر فدا کردن به کشتی‌ایجاد شده باشد.
سبک کردن کالای رو و زیر عرشه کشتی به منظور نجات کشتی و کالا.
خسارات ناشی از کاربرد وسایل آتش‌نشانی از قبیل آب و پودر کف.
تخلیه و بارگیری کالای مورد بیمه در بندر پناه و یا در مواقعی که کشتی به گل نشسته است.
هزینه‌هایی که برای شناور ساختن کشتی به گل نشسته صرف شده است.
هزینه‌هایی که برای ورود کشتی به بندر پناه برای انجام تعمیرات مورد نیاز پرداخت می‌شود.
هزینه‌های تخلیه و بارگیری کالا در بندر پناه.
- هزینه‌های نجات
هزینه‌های نجات هزینه‌هایی است که به منظور نجات کشتی و محمولات آن از حادثه، در حالی که‌خطر و عواقب ناشی از آن منافع موجود در آن سفر دریایی را مورد تهدید قرار داده است به مصرف‌می‌رسد و معمولا به حساب زیان همگانی منظور خواهد شد.
چنانچه مالکین کشتی و یا صاحبان کالا ازپرداخت هزینه‌های نجات سرباز زنند نجات دهنده حق‌توقیف کشتی و کالا را دارد. در تعیین هزینه‌های نجات، معمولا دادگاه و یا داوران منتخب با درنظرگرفتن‌دشواری عملیات نجات و خطراتی که نجات دهندگان را تهدید می‌کرده میزان هزنیه نجات را تعیین‌می‌کنند. عوامل زیر از جمله مسائلی است که درتعیین هزینه‌نجات نقش‌عمده و اساسی دارد.
تعداد افرادی که کارنجات را انجام داده‌اند. انرژی و مهارتهایی که در نجات کشتی و کالا مورد استفاده قرار گرفته است. ارزش دستگاهها و تجهیزاتی که برای نجات کشتی و کالای آن مورد استفاده قرار گرفته و میزان‌خطری که این دستگاهها در معرض آن قرار داشته است. ارزش کالای نجات داده شده توسط گروه نجات (ارزش کالا، کشتی، سوخت، کرایه ارزیابی خطری که نجات دهندگان، کالا و کشتی را ازآن نجات داده‌اند.
- عدم تحویل کالا
اصولا عدم تحویل به وضعیتی گفته می‌شود که کالای مورد بیمه یا یک قسمت از آن در جریان حمل‌و به دلیل نامعلومی مفقود شده باشد و بیمه‌گذار از دریافت کالای خود محروم شود. به همین دلیل‌چنانچه عدم تحویل کالا مشخص باشد مثلا کالا غرق شده و یا به سرقت رفته باشد، این خسارت به‌عنوان عدم تحویل تلقی نمی‌شود و بیمه‌گذار می‌تواند خسارت وارد را تحت عنوان خطری که واقع شده‌و معین و مشخص هم هست مطالبه کند
این نکته قابل ذکر است که چنانچه کالای تحویل شده به بیمه‌گذار از نقطه نظر تعداد بسته‌ها منطبق بابارنامه باشد، اما کم و کسری در محتویات آن مشاهده شود این کسری کالا از مصادیق عدم تحویل کالا به‌شمار نمی‌رود، بلکه اصولا بنام خسارت کسری نامیده می‌شود و اگر بیمه‌گذار وجهی بابت عدم‌تحویل کالای خود از شرکتهای کشتیرانی و یا متصدیان حمل دریافت کرده باشد، بیمه‌گر محق است‌آنچه را بابت خسارت عدم تحویل به بیمه‌گذار پرداخته، مسترد دارد. باید اضافه کرد که تعهد شرکتهای‌کشتیرانی و متصدیان حمل، براساس شرایط مندرج در بارنامه بسیار محدود و بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلاربرای هر بسته است.
